Incidenten

Vuurpijlen, dat is toch uit de tijd?

Toen marifoon, GPS en mobiele telefoon nog niet voorhanden waren, vertrouwden we op vuurpijlen, handstakellichten en rookpatronen. Al deze veiligheidsmiddelen met een uiterste houdbaarheidsdatum moesten na een paar jaar worden vervangen. Uit ervaring weet ik dat steeds meer zeekajakkers zich afvragen of de aanschaf/het vervangen van vuurpijlen de moeite nog wel waard is.  Zeker nu de techniek zo ver gevorderd is en voor iedereen beschikbaar is. In dit artikel beschrijf ik mijn gebruikerservaring met diverse veiligheidsmiddelen in een noodsituatie en ik kwam tot de conclusie dat vuurpijlen wel degelijk nut hebben.

Op 28 juni 2020 was ik met twee medevaarders op de Oosterschelde om een oversteek van 9 km te maken van Colijnsplaat naar de Heerenkeet in Kerkwerve. Onderweg ging er iets mis. We werden verrast door zeeziekte van een van ons en moesten de Kustwacht waarschuwen omdat we op eigen kracht niet verder konden. Toen heb ik ervaren waarom het goed is om toch maar een vuurpijl mee te nemen.

Hier is ons verhaal

Het was prachtig weer en het water was zomers warm. Zo warm dat het mij een goed idee leek om, ondanks het gebrek aan ervaring van een van de vaarders in deze golven, de uitdaging aan te gaan. We zouden deze kajakker er wel doorheen loodsen.

De weersvoorspellingen: WZW 5-6, geen windvlagen, helder zicht en droog. 
De omstandigheden: golven 0,7-1,0m, watertemperatuur 19 graden, luchttemperatuur 20 graden.

Ideale omstandigheden om lekker met de kajak te surfen zou je zeggen. Windje voor een groot deel in de rug en voldoende conditie, enthousiasme en leergierigheid in dit groepje om de grenzen te gaan verleggen en op een hoger niveau te komen. Omgaan zou geen probleem zijn want met deze watertemperatuur raakt men niet snel onderkoeld.

We gingen vol goede moed van start. Na 3 km in de golven was de eerste reddingsactie. Vaarder A vergat te steunen en vaarder B en ik hielpen om de boot weer leeg te krijgen. Dat viel niet mee omdat de omgeslagen boot aan de loefzijde lag en daardoor bijna niet te draaien was. Omdat het iets te lang duurde werden we verrast door een golf die net iets hoger was dan de rest. 

Vaarder A was nu solo-zwemmer geworden terwijl ik de boot en peddel bij mij hield. Vaarder B heeft eerst achterop het dek laten klimmen om zo te weer terug in de boot te brengen. Toen dat niet werkte, werd er met een sleeplijn naartoe getrokken. Dat lukte, maar dat kostte heel veel energie. Te veel. Afijn een mueslireep en een paar slokken om weer wat op krachten te komen leidde uiteindelijk tot... zeeziekte. Wat nu? Eerst even gekeken of er verbetering te bespeuren viel. Maar nee. Hij werd alleen maar zieker. 

Toen heb ik het noodkanaal van de marifoon gebruikt om de Kustwacht te waarschuwen. Dat ging niet vanzelf want in golven is het signaal van een handmarifoon bij de ontvanger minder goed te verstaan. De Noodpost in Den Helder kon ons niet goed horen. Af en toe kwamen er wat flarden van ons bericht door en daarom heb ik ook verschillende andere kanalen geprobeerd om contact te krijgen. Ik begreep uit de antwoorden dat er wat boten in onze buurt waren, daarom eerst maar een rood handstakellicht afgestoken. Daar kwam echter geen reactie op. Toen de coördinaten van het GPS-horloge van vaarder B doorgegeven aan bleek later een rondvaartboot die vlak bij de Zeelandbrug rondvoer. Die heeft, samen met mijn verdere oproepen op kanaal 68 Post Wemeldinge, ervoor gezorgd dat er een grootscheepse zoekactie op gang kwam. Een vliegtuig van de Kustwacht cirkelde wel vier keer over ons heen en zag ons pas, bleek later, toen we vlak voor hun neus een vuurpijl afschoten. Op dat moment werden wij ook gespot door Wilfred van de Mistral, de Sleep-Hulpverleningsdienst uit Stavenisse. Hij was reeds naar ons op zoek. Voordat we het wisten was vaarder B al aan dek, daarna de kajak en ook Vaarder A en ik zijn snel met onze spulletjes aan boord gehaald. Meteen daarna kwam de eerste grote boot erbij. Dat was de politie. Daarna volgde nog een boot van Rijkswaterstaat en de KNRM-reddingsboot met vrijwilligers van Neeltje Jans. In kolonne werden we met maximaal vermogen, wow, wat een power, teruggebracht naar Colijnsplaat. Daar trokken we droge kleren aan, werd er rapport opgemaakt en kregen we aan boord van de boot van Rijkswaterstaat soep en koffie en kwam vaarder B langzaam weer op krachten. Na een uurtje rusten op de wal kwam de eetlust terug en was deze weer de oude.

Hier zijn onze leerpunten:

• Spreek van tevoren door wat ieders ervaring is, welke uitrusting men bij zich heeft, wie zich eventueel zelf kan redden en waar de veiligheidsmiddelen precies zijn.
• Zorg ervoor dat een drenkeling zo snel mogelijk in de boot zit. Desnoods met een kuip vol met water. Leegpompen kan later altijd nog, als de golven wat lager worden. 
• Wacht niet te lang met het inroepen van hulp.
• Zeeziekte gaat niet over.
• Vooroverliggen om de boten met de grijplijnen bij elkaar te houden zorgt ervoor dat je niet meer goed om je heen kijkt en de horizon uit het oog verliest. Dat in combinatie met te weinig eten kan leiden tot misselijkheid/ beginnende zeeziekte.
• In golven met witte koppen word je niet gezien, ook niet als je uitrusting felgekleurd is.
• Als je de GPS-coördinaten kunt doorgeven kan men veel gerichter naar je zoeken.
• Als je een handmarifoon gebruikt verwacht dan niet dat je eerste oproep meteen raak is. Lukt het niet met de marifoon? Bel dan de kustwacht met je mobiel op 0900 – 0111
• Download van tevoren de app: KNRM HELPT, als je die openzet op je mobiel voordat je vertrekt kun je, als de omstandigheden het toelaten, snel hulp inroepen en weten ze ook je positie.
• Gebruik je noodsignalen zoals handstakellichten en vuurpijlen pas als de redders in de buurt zijn.
• Zorg ervoor dat elk uitrustingsstuk dat bedoeld is voor (zelf)reddingen voor het grijpen ligt.
• Neem altijd een zak met droge kleding mee voor het geval dat.

Ik begon dit artikel met de vraag: vuurpijlen, dat is toch uit de tijd? Mijn eindconclusie is dat een vuurpijl, mits op het juiste moment afgeschoten, ervoor kan zorgen dat een reddingsoperatie aanmerkelijk sneller kan verlopen. Het was in ons geval voor alle betrokkenen meteen duidelijk waar wij ons bevonden. Ook al denk je dat je duidelijk zichtbaar bent. Je wordt gewoon niet gezien. De aanschaf of vervanging van vuurpijlen heeft dus wel degelijk zin.

We zijn weer een avontuur rijker en gedrieën weten we nu hoe de verschillende reddingsdiensten samenwerken en opereren. Nu begrijpen we beter waarom een donatie aan de KNRM als vrijwilligersorganisatie een goed idee is. Want wat kostte deze kostbare operatie ons? €0,00! 

Wil je de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij steunen? Overweeg dan een eenmalige gift of een donateurschap. Eigenlijk zou iedere club die regelmatig op het buitenwater actief is, donateur moeten worden. Ik heb in elk geval een bijdrage over gemaakt.

door: Loek van der Lans